Trądzik młodzieńczy – przyczyny i skuteczne leczenie

Trądzik to zmora prawie wszystkich nastolatków. Nieleczony, nie tylko rozprzestrzenia się na coraz to większe obszary skóry przekształcając się ze zmian łagodnych w ostre, ropne, stany zapalne, ale także pozostawia po sobie szpecące blizny. Dodatkowo, osoba dotknięta trądzikiem, stopniowo odcina się od znajomych i bliskich wstydząc się swojej przypadłości.

Jak powstaje trądzik?

Trądzik młodzieńczy powstaje na skutek zmian hormonalnych z którymi mamy do czynienia w okresie dojrzewania. Pod wpływem androgennego działania hormonów płciowych gruczoły łojowe powiększają się, zwiększając przy tym ilość produkowanego łoju. Jednocześnie, na skutek nie do końca jeszcze zbadanych przemian w skórze, występuje nadmierne rogowacenie i akumulacja naskórka. Sama zmiana trądzikowa, niezależnie czy to w postaci grudki czy też zmiany zapalnej, ma swój początek w mieszku włosowym. Na skutek nadmiernego rogowacenia naskórka oraz zwiększonej produkcji łoju (tzw. łojotoku), dochodzi do zaczopowania ujścia mieszka włosowego. Produkowany przez gruczoły łojowe łój, nie może wydostać się na powierzchnię skóry i gromadzi się w mieszku włosowym. Mamy do czynienie wtedy z tak zwanym zaskórnikiem. Gdy do zaczopowanego mieszka włosowego wnikną bakterie, znajdują tam idealne środowisko do rozwoju.  Organizm, próbując bronić się przed infekcją, tworzy w jej miejscu stan zapalny oraz wysyła w miejsce infekcji zwiększoną ilość makrofagów, mających za zadanie rozprawić się z bakteriami. Z resztek makrofagów oraz bakterii powstaje ropa, która w końcu wydostaje się na powierzchnię skóry.

Rodzaje trądziku

Trądzik pospolity może przyjmować wiele postaci, dodatkowo często mamy do czynienie z przychodzeniem jednej postaci trądziku (łagodnej – otwarte i zamknięte zaskórniki) w ostrą zmianę zapalną. Wyróżnić możemy następujące postaci kliniczne:

• trądzik zaskórnikowy (acne comedonica) – cechujący się występowaniem licznych otwartych i zamkniętych zaskórników, sporadycznie przychodzących w zmiany zapalne
• trądzik grudkowo-krostkowy (acne papulopustulosa)  – na skórze oprócz zaskórników pojawiają się grudki i krotki z towarzyszącym stanem zapalnym i ropną wydzieliną
• trądzik guzkowo-cystowy – ciężka postać trądziku, po której często pozostają szpecące blizny. Cechą charakterystyczną tej odmiany trądziku są głębokie guzy zapalne wypełnione ropą i krwią.
• trądzik piorunujący (acne fulminans)  – jest to szczególna postać trądziku, której towarzyszą objawy ogólnoustrojowe

Wszystkim rodzajom trądziku towarzyszy tendencja do niekontrolowanego namnażania się szkodliwych drobnoustrojów. Często to właśnie rodzaj bakterii chorobotwórczych decyduje o postaci, przebiegu jak i powikłaniach potrądzikowych.

Trądzik młodzieńczy a higiena

Choć trądzik nie jest spowodowany brakiem higieny to odpowiednia pielęgnacja skóry pozwala zapobiegać jego wystąpieniu oraz znacząco ograniczyć ilość istniejących już zmian trądzikowych. Dodatkowo, w przypadku znacznej części nastolatków, odpowiednia pielęgnacja młodej cery stanowi najlepszy lek na trądzik. Jak zatem pielęgnować skórę dotkniętą zmianami trądzikowymi? Po pierwsze należy zrezygnować z używania zwykłego mydła i zastąpić je specjalnymi preparatami myjącymi do cery trądzikowej. Idealne będą tu preparaty zawierające kwas salicylowy oraz związki siarki. Dużą skutecznością cechują się także żele z drobinkami ścierającymi martwy naskórek, jednak w przypadku osób mających liczne zmiany ropne należy zachować ostrożność w ich używaniu. Zastanawiasz się zapewne dlaczego zwykłe mydło jest nieodpowiednie do pielęgnacji cery trądzikowej? Otóż są dwie przyczyny – po pierwsze mydło powoduje zmniejszenie kwasowości skóry stwarzając tym samym lepsze warunki do rozwoju bakterii a po drugie jeszcze bardziej nasila łojotok, główną przyczynę powstawania trądziku. Pamiętać należy także o tym, że skóra tłusta, na skutek stosowanych preparatów zarówno przeciwtrądzikowych jak i zapobiegających nadmiernemu wytwarzaniu łoju, jest często skórą odwodnioną co jeszcze bardziej nasila wydzielanie sebum. Konieczne jest zatem stosowanie lekkich, beztłuszczowych kremów nawilżających, zawierających w swym składzie substancje antybakteryjne.

Dieta i jej wpływ na powstawanie trądziku

Dużo się mówi na temat wpływu diety na powstawanie trądziku młodzieńczego, jednak najczęściej są to informacja przekłamane. Powszechnie uważa się, że produkty takie jak słodycze, a w szczególności owiana złą sławą czekolada, wywołują gwałtowny wysyp zmian trądzikowych. O podobne działanie posądza się produkty smażone, ostre, słone, mleko, sery…

Słuchając tego typu rad, nie trudno oprzeć się wrażeniu, że należałoby całkowicie zrezygnować z jedzenia aby mieć czystą, wolną od zmian trądzikowych cerę. Nic bardziej mylnego!

Ziarnem prawdy w tego typu opiniach jest… odpowiednie zbilansowanie diety. Pamiętaj – jesteś tym co jesz, a skóra jako pierwsza odczuwa skutki nieodpowiedniej diety. Możesz jeść słodycze, produkty ostre oraz smażone pod jednym wszakże warunkiem – wszystko z umiarem!

Twoja dieta powinna zawierać dużą ilość owoców i warzyw, zawierających błonnik ułatwiający trawienie i wydalanie szkodliwych substancji z organizmu oraz witaminy, niezbędne w procesie odnowy naskórka, wzmacniania systemu odpornościowego organizmu.

Wśród szczególnych sprzymierzeńców w walce z trądzikiem warto wymienić dwa składniki pokarmowe: witaminę A oraz cynk. Obie te substancje wzmacniają odporność organizmu, regulują procesy metaboliczne w skórze a także ograniczają łojotok.

Leczenie trądziku bez recepty

Gdy zwykła pielęgnacja skóry trądzikowej nie przynosi pożądanych efektów, należy sięgnąć po specjalistyczne preparaty do cery trądzikowej. Środkami cechującymi się dużą skutecznością w leczeniu i zapobieganiu trądzikowi są preparaty zawierające nadtlenek benzylu (np. Benzacne) oraz kwas azelainowy (np. Skinoren lub polski odpowiednik Acne Derm).

Benzacne działa keratolitycznie czyli usuwa martwy naskórek oraz hamuje rozwój bakterii beztlenowych. Zalecany jest osobom u których występują liczne zaskórniki (wągry) ulegające dalszym nadkażeniom.

Preparaty z kwasem azelainowym hamują rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie trądziku oraz niwelują wzrost rogowej warstwy naskórka.

Oba rodzaje preparatów dostępne są w aptekach bez recepty. Nie oznacza to jednak, że są mało skuteczne – wręcz przeciwnie – często są także przepisywane przez lekarzy jako podstawowe preparaty przy leczeniu trądziku. Czas leczenia w przypadku obu preparatów wynosi minimum 6-8 tygodni.

Gdy trądzik nie ustępuje

W przypadku gdy trądzik nie ustępuje a na twarzy, plecach i ramionach pojawiają się coraz to nowe zmiany, konieczna jest wizyta u lekarza dermatologa. Wprowadzić on może do leczenia antybiotyki (zarówno miejscowe jak i w tabletkach) oraz w ciężkich przypadkach leki oparte o pochodną witaminy A.

Pochodne witaminy A, tak zwane „retinoidy”, bardzo silne działaj na skórę, likwidując trądzik u źródeł jego powstawania. Środki te, dostępne są zarówno w postaci miejscowo działających żeli i kremów oraz wykazujących ogólnoustrojowe działanie – tabletek. Te ostatnie, przepisywane są w przypadku bardzo nasilonego trądziku. Przed zastosowaniem retinoidów w postaci tabletek oraz w trakcie trwania kuracji, konieczne są regularne badania krwi, które pomogą lekarzowi prowadzącemu określić dawkę leku, która nie będzie wywoływała niekorzystnych skutków ubocznych. Lecząc trądzik retinoidami podawanymi doustnie, konieczne jest stosowanie ścisłej antykoncepcji, gdyż środki te uszkadzają potencjalny płód.

W przypadku kobiet, trądzik może być leczony także hormonami – wystarczy wizyta u lekarza ginekologa lub endokrynologa, który wypisze odpowiednie pigułki antykoncepcyjne, regulujące gospodarkę hormonalną.

Niezależnie czy zdecydujemy się leczyć trądzik we własnym zakresie czy też zmuszeni jesteśmy skorzystać z porady dermatologa, niesłychanie ważna jest systematyczność w stosowaniu preparatów i leków przeciwtrądzikowych. Minimalny czas leczenia to na ogół 6-8 tygodni. Zatem tylko cierpliwość i konsekwencja w stosowaniu leków, pomoże nam zwalczyć trądzik raz na zawsze.